20 maja 2015 naszemu Towarzystwo stuknęło 25 lat. Oto co przez ten czas udało nam się zrobić.
1990 - Założenie.
Wszystko zaczęło się w okolicy ul. Zdrojowej, gdzie grupka mieszkańców Sadyby na czele z nieżyjącym już Lechem Wysokińskim skrzyknęła się, by zbudować obecną ulicę Zdrojową. Pierwsze formalne zebranie Towarzystwa miało miejsce 20 maja 1990 roku, co zostało uwiecznione w statucie organizacji. Wśród założycieli Towarzystwa przeważali wtedy intelektualiści – prof. Jerzy Jędruszek, wspomniany prof. Lech Wysokiński (pierwszy prezes), prof. Hanna Adamczewska-Wejchert.
1993 - Sadyba zabytkiem.
Zapał tej grupy szybko zaowocował znaczącymi sukcesami. Już 12 grudnia 1993 roku z inicjatywy prof. Adamaczewskiej-Wejchert Towarzystwo doprowadziło do wpisania Miasta Ogrodu Sadyba do rejestru zabytków.
1993-1995 – Sympozja naukowe.
W latach 1993-1995 powyżsi założyciele wraz z późniejszym prezesem Stefanem Maciągiem i wielu innymi entuzjastami zorganizowali pięć sympozjów naukowych z wykładami znanych ekspertów i wydaniem broszur pokonferencyjnych. Jedno z sympozjów poświęcone było Jeziorku Czerniakowskiemu, które od 18 lutego 1987 nosiło już status rezerwatu przyrody (nota bene status wywalczony przez to samo środowisko mieszkańców jeszcze przed formalnym zawiązaniem się Towarzystwa). Konferencje stanowiły wielki krok w poszerzaniu i kodyfikowaniu wiedzy o starej Sadybie.
2005-2015 – Ochrona przed deweloperami.
Ostatnie 10 lat wiązało się z walką o systemowe rozwiązania dla Miasta Ogrodu. Chodziło o ochronę osiedla przed zmianą charakteru zabudowy i utrzymanie miasta ogrodu. Towarzystwo odniosło kilka spektakularnych zwycięstw nad inwestorami zainteresowanymi wprowadzeniem zabudowy apartamentowej. Nie doszło do powstania m.in. kilku apartamentowców przy ulicach Jodłowej, Jeziornej i Zelwerowicza. Ocalało też wiele zabytkowych budynków.
2006 – Studium Warszawy.
Przez kilka lat trwała walka o wprowadzenie korzystnych dla Sadyby zapisów do studium zagospodarowania Warszawy (2006). Przez tworzenie wielu pism i aktywną obecność w różnych komisjach i na sesjach Rady Warszawy udało się Towarzystwu wprowadzić zapis podnoszący udział terenów zielonych w mieście ogrodzie z planowanych 40-60% do minimum 60%. Udało się nam też wprowadzić ograniczenia zabudowy m.in. do 10% w okolicach Jeziorka Czerniakowskiego (za kanałkiem). Uchroniliśmy przed zabudową i zachowaliśmy jako zielony obecny Skwer Starszych Panów.
2008-2011 – Remonty ulic i skwerów, rewitalizacja latarni gazowych.
Ślady działalności Towarzystwa widać także w świecie rzeczywistym. To w dużej mierze dzięki Towarzystwu – z jego inicjatywy i dzięki jego uporowi - zrewitalizowano i dostawiono kilkadziesiąt latarni gazowych (na Kąkolewskiej, Jodłowej, Orężnej, Skwerze Starszych Panów). W efekcie Sadyba stała się osiedlem o największej liczbie takich latarni w Warszawie. Nowy wygląd, nawiązujący do czasów przedwojennych z granitowym brukiem i betonowymi płytami chodnikowymi, zyskały ulice Jodłowa, Okrężna, Cieplicka, Plac Rembowskiego. Z naszej inicjatywy doszło do powstania ulicy Jeziornej (choć w inne stylistyce niż wspominane wyżej ulice). I znów – z naszej inicjatywy i projektu – powstał Skwer Starszych Panów – zarówno jeśli chodzi o wygląd jak i nazwę.
2012 – Plan ochrony Jeziorka.
Po wielu latach urzędowych utarczek, pikiet w Radzie Miasta, i trzykrotnych zmianach koncepcji wśród urzędników w 2012 roku wywalczyliśmy Plan ochrony Jeziorka Czerniakowskiego, który pozwolił ograniczyć zabudowę rezerwatu i otuliny. Wcześniej, równolegle do planu ochrony, organizowaliśmy akcje sprzątania brzegów Jeziorka ze śmieci, a także szereg działań edukacyjnych dotyczących wartości Jeziorka (m.in. plenerowa wystawa o ptakach Jeziorka połączona z wydaniem albumu zdjęć, spacery wokół Jeziorka z przewodnikiem, wykłady specjalistów). W 2014 z inicjatywy Towarzystwa powstał i zwyciężył w głosowaniu mieszkańców projekt budżetu partycypacyjnego „Ścieżka dla Jeziorka Czerniakowskiego”, opracowany przez Fundację Ja Wisła. Tym samym od 2015 rozpocznie się faktyczna rewitalizacja zaniedbanego rezerwatu.
2014 – Plan miejscowy.
Ponad osiem lat zabrała nam walka na szczeblu wielu urzędów o zainicjowanie i przyjęcie sensownego planu miejscowego dla Miasta Ogrodu Sadyba. Sukces osiągnęliśmy dopiero w grudniu 2014.
2007-2015 – Festiwal Otwarte Ogrody i inne działania edukacyjno-kulturalne.
Podjęliśmy również szereg działań kulturalnych, edukacyjnych i integracyjnych. Już w 2007 zorganizowaliśmy wyjazd studyjny dla najważniejszych warszawskich urzędników i organizacji pozarządowych do pierwszego miasta ogrodu w Wielkiej Brytanii. Przez trzy lata (2006-2008) prowadziliśmy wraz z zaproszonymi ekspertami cykl kilkunastu wykładów o historii Sadyby. W 2007 zainicjowaliśmy i koordynujemy już od 9 lat festiwal dziedzictwa kulturowego Otwarte Ogrody Sadyba. Co roku, festiwal ten oferuje w ciągu jednego weekendu ok. 30 wydarzeń kulturalnych i integracyjnych, zorganizowanych przez mieszkańców w ich ogrodach lub w przestrzeni publicznej. Za tę działalność w 2010 roku festiwal Otwarte Ogrody otrzymał nagrodę na konkursie „Liderzy Europejskiego Roku Kreatywności i Innowacji 2009 w Polsce” w kategorii „Kultura i sztuka”.
Aby nie wyjść na samochwały, przyznajemy, że część naszych starań zakończyło się niepowodzeniem. W każdym z tych przypadków jednak staraliśmy się jak tylko mogliśmy. Korzystaliśmy z pomocy specjalistów, zamawialiśmy płatne ekspertyzy, uczestniczyliśmy w procedurach administracyjnych, odwoływaliśmy się do najwyższych instancji sądowych, mobilizowaliśmy lokalną społeczność przez zbieranie list poparcia. Każdego roku w ostatnich 10 latach wysyłaliśmy po kilkadziesiąt pism z analizami i argumentami do różnych urzędów i instytucji. Nie próżnowaliśmy.
Aż trudno uwierzyć, że to już 25 lat. Niemal tak długo jak polska demokracja nowej ery. Jesteśmy dumni i szczęśliwi.