Sadyba zyskała nowy szlak edukacyjny. Szlak latarni gazowych to historia Sadyby, opowiedziana przez pryzmat domów i ludzi mijanych na ‘gazowych” ulicach.
Willowa Sadyba zna swoją historię. Od siedmiu lat opowiadają o niej tablice wystawowe, umieszczone na prywatnych ogrodzeniach wzdłuż Morszyńskiej i Goraszewskiej. Pod koniec maja 2012 roku do kilkudziesięciu wiszących już tablic doszły kolejne – w tej samej formie, ale o innym charakterze. Szlak latarni gazowych, otwarty 18 maja 2012, opowiada tym razem historię niepełną, wyrywkową – nie mówi o całej Sadybie, a jedynie o miejscach i ludziach, związanych z ulicami, na których palą się latarnie gazowe (i elektryczne, wzorowane na gazowych). Po raz pierwszy łączy też odległe krańce Miasta Ogrodu Sadyba – od ul. Jodłowej po wschodniej stronie, do ul. Truskawieckiej po zachodniej stronie.
Dwa wątki
Impulsem do stworzenia szlaku był kompleksowy projekt rewitalizacji oświetlenia gazowego na Sadybie, zainicjowany przez Towarzystwo Miasto Ogród Sadyba, a zrealizowany właśnie przez Urząd Dzielnicy Mokotów, Gazownię Warszawską Oddział Obrotu Gazem PGNiG, firmę Co-Fund oraz Stołeczne Konserwatora Zabytków. Odnowione i dostawione latarnie stanowią dziś wielki i unikalny w skali Warszawy skarb. Aby go docenić, autorzy wystawy pokazują poszczególne etapy realizacji projektu, ale też opowiadają historię oświetlenia gazowego w Warszawie. W tej części szlaku można m.in. dowiedzieć się, kiedy latarnie gazowe trafiły na Sadybę, jak odróżnić latarnie gazowe od identycznych, ale elektrycznych, ile i kiedy dostawiono nowych latarni na osiedlu. Goście uroczystości odpalania latarni gazowych na Skwerze Starszych Panów w 2011 roku mogą rozpoznać się na zbiorowym zdjęciu, a długoletni sadybianie przypomnieć sobie na zdjęciach jak wyglądały te same ulice z latarniami przed wojną, chwilę przed rewitalizacją i zaraz po remoncie.
Drugim tematem przewodnim plenerowej wystawy są mijane domy i ich mieszkańcy. Tu przeczytać można m.in. o komunie hippisowskiej na Cyganeczki, znanym przedwojennym aktorze Władysławie Walterze, którego willa na Iwonickiej przetrwała wojnę, a dziś niszczeje. Za serce chwyta również opowieść o pewnej przedwojennej rodzinie, która prowadziła aptekę przy Goraszewskiej. W czasie wojny, pomimo groźby śmierci, przechowywała ona i traktowała jak córkę żydowską dziewczynkę.
Te i inne historie zostały spisane i zilustrowane na 24 wielkoformatowych tablicach i 26 małych szyldach kierunkowych, rozmieszczonych wzdłuż ulic Jodłowej, Goraszewskiej, Kąkolewskiej, Godebskiego, Waszkowskiego, Zielonej, Orężnej, Zelwerowicza i Truskawieckiej.
Spacer
Szlak latarni gazowych na Sadybie otworzyli oficjalnie: przedstawiciel sponsora - dyrektor PGNiG SA, Mazowieckiego Oddziału Obrotu Gazem w Warszawie, Wiesław Szeżyński oraz przedstawiciel organizatora - prezes Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Miasto Ogród Sadyba, Paweł Grotowski. Po krótkich przemówieniach mikrofon trafił w ręce dwóch przewodników. Marek Barszcz z Muzeum Techniki (a wcześniej z Krajowego Ośrodka Badań i Dokumentacji Zabytków) mówił o latarniach gazowych, a Maria Sołtys, architekt i ekspert Stołecznego Konserwatora Zabytków – o architektonicznych i urbanistycznych aspektach szlaku. Na tłumnie przybyłych uczestników spaceru czekały liczne niespodzianki: sprzęgający co jakiś czas głośnik, sadybianin Marek Kondrat, powoli przemykający się samochodem przez tłum spacerowiczów, czy znawca latarni gazowych, varsavianista i niedoszły przewodnik szlaku Jarosław Zieliński, który dołączył do spaceru w jego ostatnich minutach. Rozpoczęty na ul. Jodłowej, spacer zakończył się po zmroku na ul. Orężnej. Latarnie gazowe żarzyły się już trudnym do podrobienia cytrynowym światłem.
Szlak latarni gazowych na Sadybie został uroczyście otwarty 18 maja 2012 na inaugurację festiwalu dziedzictwa kulturowego Otwarte Ogrody Sadyba 2012. Koncepcję i treść wystawy przygotował Andrzej Łokaj z Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Miasto Ogród Sadyba, przy wsparciu merytorycznym ekspertów: Marka Barszcza, Jarosława Zielińskiego i Marii Sołtys. Sponsorem szlaku było Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo SA.
Zobacz zdjęcia ze spaceru:
